Bij het opruimen van mijn bureau stuitte ik op een klein boekje. Ik herkende het meteen: ‘Een natuurlijke dood’, geschreven door Johan van de Gronden, filosoof, schrijver en van 2006 tot 2016 algemeen directeur van het Wereld Natuur Fonds. Tijdens de officiële opening van onze natuurbegraafplaats op 2 september 2016 hield Van de Gronden op mijn verzoek een verhaal over natuurbegraven. Dat vond ik zo’n prachtige tekst dat ik besloot het te vervatten in een bundeltje, dat we sindsdien inzetten als inspirerend relatiegeschenk.
Ik sloeg aan het bladeren en bleef plakken aan enkele prachtige passages. Zoals deze:
‘De dood speelt een raar spel met ons. Hij leert ons wat afwezigheid is, doet ons een overkant suggereren waarvan geen terugkeer mogelijk is, markeert ons leven met een onherroepelijk, uitgesteld einde en is de bezorger van zin. We zouden hem misschien dankbaar moeten zijn, want een grotere zinledigheid dan een eindeloos leven is eigenlijk niet denkbaar, maar toch boezemt hij eerder vrees in.’
Van de Gronden ziet natuurbegraven als een welkome en waardevolle toevoeging aan het beschikbare scala aan rituelen en praktijken om onze doden te bezorgen en te gedenken. Hij schrijft:
‘Een goede vriendin die niet lang meer te leven had, zette voor mij in een hospice in een paar zinnen uiteen waarom zij voor een natuurbegraafplaats had gekozen. Zij vond het een troostrijke gedachte om op te gaan in de cyclus van de seizoenen, weg van het stedelijke geraas. Zij wilde graag dat haar dochter een fysieke plek kon bezoeken waar zij haar zou kunnen gedenken. Zo leverde zij nog een bescheiden bijdrage aan natuurbescherming en biodiversiteitsbehoud.’ Opgaan in de natuur en de seizoenen en bijdragen aan natuurbehoud: dat zijn redenen die we vaker horen van mensen die voor een natuurgraf kiezen.
Van de Gronden zag een verband tussen de opkomst van natuurbegraafplaatsen en de ontkerkelijking, zo blijkt. ‘De groeiende behoefte aan natuurbegraafplaatsen in Nederland drukt ook een laat oplevend verlangen uit naar een andere omgang met ons landschap. En de voortschrijdende secularisering maakt het laatste ritueel minder vanzelfsprekend. We zoeken zin, rust en betekenis. Misschien koesteren we zelfs wel een latent verlangen naar heilige plaatsen in een onttoverde wereld.’
Hij besloot zijn verhaal met een toekomstvoorspelling: ‘Ik geloof niet dat natuurbegraafplaatsen uiteindelijk op een landschappelijke schaal een meetbare bijdrage kunnen leveren aan het biodiversiteitsherstel in ons land, maar ik denk wel dat een natuurlijker wijze van begraven en gedenken een wonde in onze samenleving kan stelpen. Wij zijn ver van de natuur vervreemd geraakt en weten ons er tegelijkertijd met alle vergankelijke vezels in ons lijf mee verbonden.’
We zijn nu bijna tien jaar verder. Ik was destijds al onder de indruk van zijn betoog – en nu opnieuw. Van de Gronden vindt prachtige woorden om lastig te omschrijven gevoelens te schilderen. Zijn blik op de toekomst is bijzonder accuraat gebleken en zijn tekst is nog altijd actueel. Dat kleine boekje is een pareltje. Een bundeltje van schoonheid en troost. We hebben nog enkele exemplaren. Als u een keer op onze begraafplaats bent, vraag er dan naar. Het is gratis – zolang de voorraad strekt.